Nagdesisyon ang Swiss Federal Supreme Court noong Setyembre 25 na hindi naaangkop ang diplomatic immunity sa relasyon ng employer-employee sa pagitan ng isang domestic worker at diplomat. Ito ay lumabas pagkatapos magsampa ng kaso ang isang Pilipinong domestic worker laban sa kanyang employer sa Pakistani Mission sa Geneva dahil sa mga taon ng hindi bayad na trabaho. Ang landmark na desisyon na ito ay nagbubukas ng daan para sa mga domestic worker na magdemanda laban sa mga diplomatiko kahit na may diplomatic status.
Noong Setyembre 25, nagdesisyon ang pinakamataas na hukuman ng Switzerland na hindi maaaring gamitin ang diplomatic immunity upang protektahan ang mga diplomatiko mula sa mga demanda na may kaugnayan sa paggawa. Ayon sa desisyon, tatraktuhin ang mga kaso ng mga domestic worker bilang ordinaryong kontrata ng employer-employee at susuriin batay sa mga katotohanan nito.
"Ito ay makasaysayang pag-unlad. Pinapatunayan nito na ang diplomatic immunity ay hindi katanggap-tanggap na hadlang sa karapatang makakuha ng katarungan," sabi ni Raphaël Jakob, abogado ng Pilipinong domestic worker na hindi pinangalanan sa desisyon ng korte.
Batay sa Vienna Convention on Diplomatic Relations, may malawak na proteksyon ang mga diplomatiko mula sa sibil o kriminal na aksyon. Ngunit historically, ang mga hindi pagkakasundo sa pagitan ng mga diplomatiko at kanilang staff ay hinahawakan ng mga extrajudicial arbitration tulad ng Bureau de l’Amiable Compositeur sa Geneva.
Sa 2022, nagdesisyon ang UK Supreme Court sa pabor ng Josephine Wong, isang Pilipinong domestic worker na nagdemanda laban sa isang Saudi diplomat dahil sa forced labor. Gayunpaman, mas limitadong saklaw ito kumpara sa Swiss ruling, na tinatanggal ang immunity para sa anumang ordinaryong claim ng employment nang hindi nangangailangan ng mas mataas na threshold tulad ng human trafficking.
"Sa aming kaalaman, ito ang unang ruling ng ganitong uri mula sa isang supreme court, na tinatanggal ang immunity para sa anumang ordinaryong claim batay sa relasyon ng employment," ani Jakob.
Bilang diplomatic hub ang Switzerland, partikular na Geneva, malalaking implikasyon ito sa karapatan sa paggawa at praktis ng diplomatic employment. Sa US, ang Human Trafficking Legal Center ay humahamon sa immunity sa pamamagitan ng paghingi ng waiver o pag-alis ng mga diplomatiko.
"Gusto naming makita ang higit pang criminal prosecutions laban sa mga diplomatiko na traffickers. Ang civil cases ay mabuti, ngunit nagbibigay lamang ng financial damages," sabi ni Martina Vandenberg, presidente ng Human Trafficking Legal Center sa New York.
Isang 2023 Rappler investigation ay naghayag ng global scale ng exploitation: 208 migrant domestic workers sa 18 bansa ang naghain ng reklamo laban sa 160 diplomatiko mula 1988 hanggang 2021, kabilang ang wage theft at abuses.
Kabilang sa mga kaso ang magkapatid na Virginia at Rosario mula Bicol, na nagtrabaho nang hindi bayad sa Pakistani Mission sa Geneva. "Mabuti ‘yun hindi nakalimutan ‘yung kaso namin. Ang tagal-tagal na kasi nun," sabi ni Virginia. Sila ay nagdusa ng depresyon at sakit dahil sa kanilang pakikibaka.
"Madalas, galing sila sa parehong bansa ng diplomatiko. Walang alam sa host country at lubos na vulnerable," sabi ni Jean Pierre Garbade, abogado ng mga Pilipinong domestic workers.
Binati ni Ellene Sana ng Center for Migrant Advocacy ang desisyon ngunit iginiit ang pangangailangan ng enforcement. Binanggit din niya ang mga kaso ng abusive Filipino diplomats, tulad ni Marichu Maru noong 2021 at Manuel Teehankee noong 2014.